| 1648 | Wybuch powstania kozackiego Bohdana Chmielnickiego Klęska wojsk polskich pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami Śmierć Władysława IV Wazy, elekcja Jana Kazimierza (do 1668) |
| 1649 | Oblężenie Zbaraża przez Kozaków Ugoda zborowska (zgoda na powiększenie rejestru do 40 tyś.ludzi) |
| 1651 | Bitwa pod Beresteczkiem - zwycięstwo nad Kozakami i Tatarami Ugoda w Białej Cerkwi (zmniejszenie o połowe rejestru Kozaków) Budowa kościoła Farnego w Poznaniu (trwała do 1732) |
| 1652 | Klęska w bitwie z Kozakami pod Batochem |
| 1654 | Ugoda w Perejesławiu - Kozacy poddają sie władzy Cesarskiej Lewobrzeżna Ukraina zostaje przyłączona do Rosji Wojna z Rosją utrata Smoleńska |
| 1657 | Śmierć Bohdana Chmielnickiego |